Elk jaar organiseert het SPE meerdere netwerkbijeenkomsten die draaien om het leren kennen van andere formele en informele organisaties en het onderling uitwisselen van ervaringen en kennis. De online netwerkbijeenkomst van 16 april stond in het teken van de leefwerelden van ouders en dochters.
Organisaties uit het SPE-netwerk geven aan dat de prestatie druk, vooral in tijden van corona, op loopt bij veel jonge meiden. Dit komt deels ook door de verwachtingen vanuit huis, dochters vinden het lastig dit met hun ouders te bespreken. Daarbij komt dat de ouders vaak niet op de hoogte zijn van de digitale wereld waarin de meiden hun toevlucht zoeken. Op apps als Instagram, TikTok, WalkieTalkie en Snapchat gaan ze op zoek naar waardering, met alle risico’s van dien. Ook voor organisaties is het lastig om al deze veranderingen bij te benen. Het SPE wil tijdens deze bijeenkomst organisaties handvatten bieden om het gesprek aan te gaan over deze thema’s. Hoe kom je erachter wat meiden bezig houdt, en hoe betrek je de ouders hierbij? Tijdens de netwerkbijeenkomst deelden drie sprekers die actief zijn op het onderwerp prestatiedruk, social media en botsende leefwerelden hun kennis en ervaringen. Zo konden de organisaties die aanwezig waren bij de bijeenkomst met hen kennismaken en eventuele samenwerkingen aangaan, maar ook de kennis toepassen in hun eigen organisatie.
Tannaz Hajeby verzorgde de eerste presentatie namens So! Trainingsbureau, over prestatiedruk bij meiden. Ze vertelt dat ze inderdaad hoge prestatiedruk als probleem signaleert in haar werk als expert waar zij trainingen geeft aan jongeren en ouders over onder andere opvoeden en sociale vaardigheden, maar vertelt ook vanuit eigen ervaringen.
‘’Het is belangrijk om ouders te coachen en hen te vertellen dat het goed is om hun dochter te motiveren. Maar dat zij ook tevreden moeten zijn wanneer hun dochter haar best doet en een 5,5 haalt, dan is dat ook knap. Dan moeten ouders dus niet gaan vragen waarom het cijfer niet hoger is. Niet iedereen hoeft Gymnasium te doen. Voer dit gesprek op een open manier met de ouders, let erop dat je ouders niet meteen de les leest. Dit kan leiden tot een negatieve sfeer’’.
Een goed zelfbeeld hebben is heel belangrijk om prestatiedruk tegen te gaan. Ga het gesprek aan met de jongere en ontdek waar haar kwaliteiten liggen. Deze zijn belangrijk om te kennen, zodat je weet waar jouw krachten zitten en je deze kan waarderen. Wat ook fijn is, is het geven van complimenten aan de meiden om hun zelfbeeld te versterken. Doe dit wel alleen als je het echt meent. Wanneer een meisje deze complimenten wegwuift, zeg dan bijvoorbeeld dat jij vindt dat ze er goed uit ziet, omdat haar haar leuk zit. Als je vanuit je eigen perspectief spreekt en specifieke voorbeelden geeft is het makkelijker om een compliment te accepteren.
Prestatiedruk kan je signaleren door:
- Open vragen te stellen zoals:
– Hoe gaat het op school?
– Hoe gaat het thuis?
– Hoe gaat het met je vrienden? - Door te vragen:
– Heb je toetsweek gehad?
– Heb je je cijfer al terug?
– Hoe voel je je daarbij?
– Waarom vind je dat niet leuk? - Letten op lichaamstaal, bijvoorbeeld als het kind al begint te zuchten bij het woord school, of er somber uitziet, of zich anders gedraagt dan normaal Benoem dit dan zonder te oordelen en open een gesprek. Bijvoorbeeld:
– Ik zie dat je vandaag stiller bent dan normaal. Waar komt dat door?
Prestatiedruk vanuit de ouders of school kan ervoor zorgen dat de meiden toevlucht zoeken in social media. De meiden voelen zich niet begrepen door de volwassenen in hun omgeving, en kunnen online met gelijkgestemden praten en als ze willen zelfs anoniem hun verhaal kwijt (zoals op WalkieTalkie). Als ouder of professional kan het moeilijk zijn om de doelgroep te begrijpen. Daarom is het belangrijk om je in te lezen in hun interesses. Download bijvoorbeeld TikTok en kijk wat erop gebeurt. Als je het niet begrijpt of nooit gezien hebt kan je niet het gesprek aangaan. Je zal hun leefwerelden sneller veroordelen, omdat je niet weet hoe het eruit ziet. Daarom is het belangrijk dat je weet waar de meiden zich mee bezig houden, zo kan je vanuit jezelf praten. Wanneer je merkt dat je dit lastig vindt dan kan ‘peer to peer’ in dit soort situaties ook goed werken, door een jonger persoon tegenover de meiden te zetten zullen zij zich beter begrepen voelen.
De belangrijkste tip is om je kind sociale media niet te ontnemen. In plaats daarvan kan je ze trainen in hoe ze er veilig mee kunnen omgaan. Doe dit vanuit hun perspectief, door het te brengen als ‘’in mijn tijd had ik geen social media, maar als iemand mij zomaar zou benaderen zou ik diegene blokkeren’’. Dit komt minder heftig over dan een slecht afgelopen verhaal uit het nieuws waarin iemand de gevaren van social media niet zag.
Als tweede presenteert Sarah Attanaz van Nisa for Nisa, een organisatie aangesloten bij het SPE-netwerk. Zij deelt haar ervaringen bij de projecten over prestatiedruk en social media die zij organiseren voor de jonge meiden in hun achterban. Sarah geeft aan dat de meiden inderdaad prestatiedruk voelen, niet alleen door school maar ook op social media. Verder hebben ze moeite met het vinden van werk en stages. Om de meiden te ondersteunen en weerbaar te maken tegen prestatiedruk kunnen ze bij Nisa for Nisa een test maken om te kijken welke leerstijl bij hen past. Het is belangrijk om hiernaar te kijken, omdat iedereen op een andere manier leert en zo dus betere resultaten behaald kunnen worden. Hierdoor gaan meiden niet aan hun prestaties twijfelen, omdat zij een leerstijl blijven toepassen die niet bij hen past.
In de projecten van Nisa for Nisa wordt ook aandacht besteed aan exposen en sextortion. Omdat het vaak meiden zijn met biculturele achtergrond, heerst er een groot taboe op het bespreken van deze onderwerpen. Zij kunnen bij problemen als exposing vaak niet terecht bij familie. Nisa for Nisa gaat dan in gesprek met deze meiden, en werkt naar een gesprek toe met de moeder. Vaak worden vaders hier bewust niet bij betrokken door moeder en dochter. Een interessant signaal wat Sarah opmerkt in een van de projecten van Nisa for Nisa, tijdens een dialoogsessie tussen vaders en dochters, vertellen de vaders dat ze juist graag betrokken willen worden hierbij om ook te kunnen helpen.
Door weerbaarheidstrainingen in een actieve vorm (rollenspellen, stellingen) leren de meisjes omgaan met de problematiek als dit ze overkomt, maar ook het herkennen van gevaren worden hier besproken. De volgende tip geeft Nisa for Nisa aan de ouders die zij spreken mee:
‘’Ga met je kind in gesprek over hun interesses. Praat hierbij over de risico’s van social media, maar laat wel merken dat je vertrouwen hebt in je kind. Complimenten zijn belangrijk, het is goed om te horen dat je ouders er voor je zijn, zelfs als ze boos zijn.’’
Sarah geeft de volgende tips mee aan de organisaties:
- Maak gebruik van een complimentenshower. Hierbij gaat de groep elk meisje langs om haar een compliment te geven, wat bijdraagt aan hun zelfvertrouwen en een veilige sfeer in de groep.
- Begin nooit met een heftige workshop, maar bouw dit op in verschillende sessies. Zo kan je het vertrouwen winnen en kun je open gesprekken voeren.
- Zorg altijd voor een evaluatie achteraf. Bespreek het project na met de meiden, wat vonden zij goed en wat kan de volgende keer beter. Zo voelen ze zich gewaardeerd en worden je toekomstige projecten beter.
- Als je workshops geeft voor ouders, begin dan nooit door te zeggen ‘jouw kind vindt of doet’. Vertel het eerst altijd in algemene zin. Zo voelen ouders zich niet aangevallen.
De netwerkbijeenkomst wordt afgesloten door Esther Jalink van Qpido. Ze geeft een training over social media gericht op professionals. Qpido’s missie is ervoor zorgen dat alle kinderen veilig seksueel opgroeien. Esther vertelt dat seksuele voorlichting al vanaf 0 jaar begint, niet pas vanaf 12 jaar zoals veel mensen denken. Hierna legt ze termen als grooming, sexting, shamesexting en sextortion uit. Hieronder kort de definities:
- Grooming: werkwijze van volwassenen waarbij ze (via internet) jongeren benaderen met als uiteindelijk doel om seksueel contact te hebben.
- Sexting: het maken en verspreiden van seksueel getinte foto’s, video’s of teksten via social media en mobiele telefoons.
- Shamesexting: ongevraagd of zonder toestemming verspreiden van seksueel getinte foto’s, video’s of teksten met als doel de afgebeelde persoon aan de schandpaal te nagelen.
- Sextortion: het afpersen van een slachtoffer met naaktbeelden in ruil voor geld, goederen of seksuele handelingen. Wanneer het slachtoffer hier niet aan voldoet, dreigt de afperser het materiaal te verspreiden.
Groomers werken vaak met een stappenplan:
- Slachtofferselectie: ze kiezen vaak meisjes die alleen, of niet zelfverzekerd/uitdagend op foto’s staan.
- Informatie en vertrouwen winnen: ook stellen ze veel vragen maar geven weinig informatie over zichzelf bloot.
- Voorzien in behoefte: door corona komen kinderen niet meer veel buiten. Ze zoeken contacten op social media. Ze krijgen het gevoel dat diegene er altijd voor hen is, bijvoorbeeld als ze ruzie hebben met hun ouders. Zij kunnen dan online bij de groomer hun hart luchten en voelen zich gesteund.
- Verleggen van grenzen: vervolgens wordt seksueel gedrag genormaliseerd in de online interacties; ‘iedereen doet het’. Jongeren voelen druk omdat ze al een tijdje praten en iets terug willen doen.
- Dit leidt allemaal tot het daadwerkelijke misbruik.
‘’Het kan voorkomen dat je met vreemden praat op het internet. Wat belangrijk is, is niet in details treden over je leven. Benoem dus niet het naam van je dorp, of je voetbalclub of kickboxschool.’’
Jongeren doen aan sexting om verschillende redenen: het is spannend, het hoort erbij, het is leuk, maar kunnen ook onder druk worden gezet. Het is goed om in te zien dat zodra je een foto verstuurt je geen controle meer hebt wat ermee gebeurt. Het is belangrijk om jongens en meiden hier evenveel over te spreken. Er heerst een dubbele moraal dat een naaktfoto van een jongen minder erg is dan die van een meisje. Leg dus de verantwoordelijkheid bij de dader, degene die het ongevraagd doorstuurt, en niet bij het slachtoffer die op de foto staat. Maak dit duidelijk aan het slachtoffer, maar het is ook belangrijk jongens hierover te onderwijzen. Esther vertelt dat je ook ouders in dit gesprek moet betrekken, ook al zijn kinderen vaak bang voor hun reactie. Zo kan je grotere problemen op de lange termijn (angst, trauma, pesten) voorkomen.
‘’Ook is het belangrijk om te praten en te adviseren over social media. Zo kunnen ouders praten over de privacy instellingen en adviseren ze bij ongewenste berichten. Blijf open, want als je meteen boos wordt komt je kind niet meer naar je toe. Je moet kinderen ook hun privé gunnen, je moet het open vragen en niet telefoon afpakken. Als professional kan jij dit gesprek begeleiden.’’
Tips over wat je kan doen na sexting/shame sexting/grooming/exposen etc.:
- Vertel het slachtoffer dat het niet zijn/haar schuld is.
- Normaliseer het om schaamte te verminderen.
- Betrek hun netwerk om grotere problemen te voorkomen.
- Aangifte doen.
- Verwijzen naar traumatherapie.
Als deel van de oplossing kan je de verspreider en het slachtoffer met elkaar in gesprek laten gaan. Hiervoor is het wel belangrijk dat je de beweegredenen van het slachtoffer onderzoekt:
- Identiteit/zelfbeeld: ik wil gezien worden.
- Manipulatie: ik wil de ander niet kwijtraken.
- Experimenteren: ik vind het spannend.
Tijdens het voorgesprek met een verspreider is het van belang om zijn/haar inzicht te vergroten in de gevolgen die het heeft voor beide partijen. Merk je dat een verspreider geen spijt heeft dan is het verstandig om het gesprek niet verder te zetten. Heeft een verspreider wel spijt dan kan het fijn zijn om excuses aan te bieden tijdens een herstelgesprek. Vraag daarnaast de verspreider om het materiaal te verwijderen en de ontvangers hetzelfde te vragen.
Er zijn veel verschillende partijen die zich inzetten om de leefwerelden van ouders en dochters dichter bij elkaar te brengen. Veel informele organisaties zetten hiervoor formele organisaties in voor hun expertise. Zo kwam er naar voren dat je via het Ouder- en Kindteam van de Gemeente Amsterdam terecht kan voor gratis trainingen. Ook gaf Esther aan dat Qpido gratis trainingen verzorgt. De organisaties die aanwezig waren bij de netwerkbijeenkomst gaan aan de slag met dit onderwerp. Als vrouwenorganisatie kan je dus ook samenwerken met de bovenstaande partijen, als dit relevant is voor jouw achterban. De netwerkbijeenkomst zorgde voor een mooi netwerkmoment tussen de verschillende partijen die aanwezig waren. Ook hebben de organisaties tips en informatie gekregen over de onderwerpen prestatiedruk en sociale media, om in te zetten in hun projecten.
Je kan alle PowerPoint presentaties van de organisaties hieronder terug vinden, voor meer tips en handvatten om ook in te zetten in jouw organisatie.
Presentatie Nisa for Nisa – Spe Big Sis Social media ZF
Presentatie Qpido – PP SG prof_definitief digitaal online variant januari 2021.pptx
