Verslag netwerkbijeenkomst 29 oktober – Emancipatie en ouderschap

Vrijdag 29 oktober organiseerde het SPE een netwerkbijeenkomst over het thema ‘emancipatie en ouderschap’. Voorvrouwen én mannen van emancipatie-organisaties gingen met elkaar in gesprek over hoe de verdeling van werk en zorg eerlijker kan. Ze wisselden signalen uit, raakten geïnspireerd door het ervaringsverhaal van Nadia, werden aan het denken gezet tijdens een workshop over betrokken vaderschap van Zakery Beacher en Bureau Vie, én dachten samen na over oplossingen. Hieronder lees je de belangrijkste signalen en tips.

Ongelijke verdeling heeft financiële én sociaal-emotionele gevolgen
De impact van het krijgen van kinderen is nog altijd oneerlijk verdeeld over vrouwen en mannen. Hierbij spelen traditionele opvattingen over de rolverdeling tussen man en vrouw een rol, blijkt uit recent onderzoek van het CPB. Eén van de gevolgen hiervan is dat vrouwen na het krijgen van een eerste kind er financieel gezien véél meer op achteruit gaan dan mannen: het inkomen van Nederlandse vrouwen daalt gemiddeld met 46 procent na de geboorte van het eerste kind. Dat van de vader daalt niet. Daarnaast blijkt dat mannen wel zorgtaken zouden willen doen, maar er vanuit rolpatronen verwacht wordt dat zij fulltime blijven werken. Deze traditionele opvattingen over de rol van ‘de man’ en ‘de vrouw’ kunnen ook betrokken vaderschap belemmeren. Terwijl dit kind én gezin sterk ten goede komt.

Onderdeel 1: dialoogsessie en brainstorm over werk-zorgverdeling
Wie? Trainster en ervaringsdeskundige Nadia Bennani en Nina Ramkisoen van het SPE
Wat? Aan de hand van een quiz, stellingen en vragen gaan de organisaties met elkaar in gesprek over de werk-zorgverdeling tussen mannen en vrouwen. Er komen een aantal interessante gevolgen van een ongelijke werk-zorgverdeling aan bod.

Signalen die naar voren kwamen:

• Organisaties zien financiële kwetsbaarheid bij vrouwen die financieel afhankelijk zijn van hun partner bijvoorbeeld bij een scheiding. “De man heeft vaak pensioen opgebouwd, de vrouw niet omdat ze niet of weinig gewerkt heeft. Dan zie je gewoon, dat daar ook bewustwording over moet komen. Anders gaan mensen scheiden en heeft de vrouw alleen maar AOW en de man AOW en zijn pensioen.”  
• Bij vrijwel alle organisaties nemen de vrouwen uit de achterban de meeste opvoedings- en huishoudtaken op zich. Meerdere deelnemers geven aan dat dit te maken heeft met stereotype rolverwachtingen van wat een ‘man’ is en doet, en wat een ‘vrouw’ is en doet.  
• Vrouwen worden beperkt in hun keuzevrijheid en persoonlijke ontwikkeling om naast het moederschap ook te werken. 
• Financieel inzicht bij vrouwen is niet altijd aanwezig wat kan leiden tot problemen in het geval van vertrek of overlijden van een mannelijke partner. Een deelnemer geeft aan: “Er zijn door Corona nogal wat mannen overleden. Er zijn vrouwen die denken ‘oké, wat nu’. Maar ook vrouwen die erachter kwamen dat zij alles wat de mannen regelden financieel ook zelf hadden kunnen doen. En veel beter ook. Want ‘hij heeft dit niet afbetaald, of dat niet gedaan.”  Bij vrouwen die zowel belast zijn met de zorg- als werktaken kan ook meespelen dat zij denken “ik ga niet de financiën er óók nog bij doen, ik heb het druk genoeg. Dat mag híj doen.” 

Ervaringsverhaal
Voordat we samen aan de slag gaan met oplossingen om de taakverdeling eerlijker te krijgen, vertelt trainer Nadia haar ervaringsverhaal. Ook zij was belast met zowel werktaken als zorgtaken. Tijdens de coronatijd ging zij meer werken en haar man juist minder. Toch kwam óók het volledige huishouden nog voor haar rekening. “Toen dacht ik: wat zijn we eigenlijk aan het doen? Mijn wereld werd heel klein. Mijn ontwikkeling stopte, mijn vriendinnen waren aan het werk. Ik merkte dat ik niet echt meer vooruit kwam. Het eerste wat ik toen moest doen is dat bespreekbaar maken met mijn man.”

Brainstorm
Over het bespreekbaar maken van de werk-zorgverdeling gaan we vervolgens in groepjes brainstormen. Daarna werkt elk groepje één idee verder uit. Hier komen mooie plannen uit, zoals een campagne om mensen bewust te maken van de voordelen van gelijke verdeling arbeid en zorg. De organisaties hebben plannen gemaakt om dit na de bijeenkomst door te zetten!

Werk- zorg verdeling: tips en adviezen 

Nadia gaf op basis van haar ervaringen de organisaties nog een aantal tips mee: 

• Benoem duidelijk wat de doelen zijn die je hebt. Waarom wil je (meer) gaan werken?
• Benoem wat de winst is als jij (meer) gaat werken. Naast tijdsbesteding en zelfontwikkeling kan het financiële stukje ook interessant zijn. Daarnaast was het in het geval van Nadia zo dat haar man ineens veel meer betrokken raakte bij zijn kind.   

Online tools
Ook zijn er speciale online tools die in kaart kunnen brengen hoe de taakverdeling eerlijker kan, en wat (meer) werken betekent en kan opleveren:

• Check je taakverdeling
  Met deze tool van Women Inc. kun je checken welke taken er allemaal te doen zijn, en hoe je deze eerlijk zou kunnen verdelen.
• WerkZorgBerekenaar  ; WerkUrenBerekenaar
  Deze tools van  Women en het Nibud helpenje bij het berekenen van de financiële gevolgen van jouw ideale werk-zorgverdeling. In vijf stappen bereken je hoe je er nu financieel voor staat en kom je erachter wat een andere werk-zorgverdeling betekent voor je financiële situatie. Wat zou het kosten om bijvoorbeeld je kind naar de opvang te brengen? Of als ouders beiden een dag minder gaat werken?  Op ditwerktwel.nl kun je nog meer handige tools vinden. 

Onderdeel 2: Workshop betrokken vaderschap door Fathers for Life / Bureau Vie
Wie? Zakery Beacher  (jeugdprofessional van het jaar 2020) en Esma Curuk & Abigail Koopmans van Bureau Vie., (trainings- en adviesbureau in het sociaal domein). Samen  initiatiefnemers Fathers for Life
Wat? Zij vertellen over hun ervaringen met betrokken vaderschap, en het project Fathers for Life. Dit project geeft aandacht aan de relatief onzichtbare groep jonge vaders en hun rol in het ouderschap. Het biedt een laagdrempelige en inclusieve ontmoetingsplek waar (jonge) vaders heen kunnen voor allerlei soorten vragen en ondersteuning.

Fathers for life: achtergrond en missie
Fathers for life komt voort uit het eigen tienervaderschap van Zakery Beacher. Zelf had hij hulpverlening, maar dit bood hem niet wat hij nodig had. Hij merkte altijd een blinde vlek bij hulpverleners als het ging om de vaders. Jonge vaders krijgen maar weinig steun, ervaarde Zakery, dus wilde hij iets ontwikkelen om deze groep te steunen.

Esma Curuk voegt toe dat er veel aandacht is voor tienermoeders, maar veel minder voor jongens die op jonge leeftijd een kind krijgen. Dit heeft ook negatieve invloed op het stuk ‘samen opvoeden’. Als iemand die moeder is geworden op haar 17e, heeft zij dit zelf ervaren: “Als vader tel je vaak niet mee omdat de focus op de moeder ligt. En ik heb juist ook heel erg de aandacht voor de vader van m’n kind gemist. Omdat die aandacht er niet was, was hij ook steeds afweziger en afweziger in de opvoeding van mijn dochters. Dat was mijn drijfveer om met Zakery dit aan te gaan.”

Abigail Koopmans geeft aan dat er voor haar twee redenen waren dat ze gelijk aansloeg op het project Fathers for Life:

1. Toen zij zelf moeder werd, viel het haar op dat álle aandacht op haar gericht was. Bij de verloskundige werd haar man bijna genegeerd. Dit maakte voor haar duidelijk: “We gaan er nog steeds vanuit dat de moederrol belangrijker is dan de vaderrol.”
2. In de tijd dat zij zelf hulpverlener was, kreeg ze vaak radeloze vaders aan de telefoon die geen contact mochten hebben met hun kind. Ook merkte ze dat ze -wanneer ze in hulpverleningsgesprekken vroegen waar de vader was- het antwoord ‘die is uit beeld’ vaak gewoon aannamen en daar geen vragen bij stelden. Hier zit dus een blinde vlek, stelt Abigail: (jonge) vaders worden vaak niet gezien en gehoord.

Fathers for Life is geen hulpverleningsprogramma, maar een platform zijn waarin vaders elkaar kunnen leren kennen en ervaringen kunnen uitwisselen.

 

 

“Als je jong vader wordt, wordt dat heel vaak geassocieerd met problemen. Maar dat hoeft niet zo te zijn. En ook als je wel problemen hebt, financieel bijvoorbeeld, kun je nog steeds een héle goede vader zijn.”

 

Signalen en ervaringen

• Het project Fathers for Life slaat aan bij de andere aanwezige organisaties: Verschillende organisaties geven aan interesse te hebben in een samenwerking, of jongens te kennen om door te verwijzen.
• De traditionele opvattingen over hoe een ‘man’ is en hoe een ‘vrouw’ is -die er vaak voor zorgen dat vrouwen financieel ‘achter worden gesteld’- zorgen er in dit geval juist voor dat het mannen lastig wordt gemaakt om een betrokken vader te zijn. Zo geeft een deelnemer aan dat het geaccepteerd is om de man gewoon ‘eruit te schoppen’, en als alleenstaande moeder verder te gaan, zonder de vader te betrekken. Ze voegt toe: “Wij vrouwen vergeten soms dat mannen mensen zijn zoals wij dat zijn, met emoties met gevoelens met alles. We moeten mannen zien als een partner of bondgenoot.”
• Een vader staat vaak sneller buitenspel, bijvoorbeeld na een moeilijke scheiding: “Ik zat zo vol met eigen verdriet van scheiding dat de hulpverleners ook niet aan mij dúrfden vragen hoe het zat met de vaders. Als een hulpverlener had gevraagd zullen we hem even bellen, dénk ik dat ik ja had gezegd.”

De sprekers benoemen dat de rol en de betekenis van vaderschap voor jonge vaders niet altijd duidelijk is. Hiervoor is ook het platform Fathers for Life opgericht. Voor jonge moeders is je rol vaak wel duidelijk. Maar wat betekent het als je vader wordt? Wat doet het met je identiteit? De groep wordt aan het denken gezet: Als jonge vader kun je bijvoorbeeld niet financieel steun bieden, maar is een vader die twee uur per week gaat voetballen ook een goede vader?

Betrokken vaderschap: tips en adviezen

• Vraag hoe het gaat met vaders, en of ze advies nodig hebben.
• Wanneer een vader ‘uit beeld’ is, is dit geen punt, maar een komma. Ook in situaties die lastig liggen, zoals een moeilijke scheiding, moet je durven vragen naar de vader. En het niet zomaar zonder vragen aannemen wanneer iemand aangeeft ‘de vader is niet in beeld’. Het is nog steeds de vader.
• Betrek vaders vanaf het begin, denk aan verloskundigen of OKT. Noem vaders expliciet in uitnodigingen. Maak een specifieke uitnodiging voor een vader.
• Bonding: zorg voor momenten dat de vader vader mag zijn. Of hij nou een paar keer voetbalt of voor de tv ligt te zappen. Als moeder kun je dat vervelend vinden, maar sommige kinderen vinden het bijvoorbeeld fijn om gewoon op de bank tegen hun vader aan te liggen.
• Hou rekening met identiteit, ontwikkeling en cultuur. Weet van elkaar waar je vandaan komt, dat is belangrijk voor de ontwikkeling van een kind. En zorg dat de vader daar ook zeggenschap over heeft.
• Geef vaders inzicht in hoe belangrijk hun betrokkenheid is. Uit statistieken blijkt dat kinderen die opgroeien zonder vader meer kans hebben op verslaving en psychische problemen.

Ben of ken jij ook een jonge vader die wel wat steun kan gebruiken? Of wil je meer weten over Fathers for Life? à ga naar de website van Bureau Vie (https://bureauvie.nl),  neem contact op met fathersforlife@bureauvie.nl of check Instagram: https://www.instagram.com/f4l_ams/