Op vrijdag 21 februari ging het SPE op speerpuntbezoek bij Stichting ProductieLab. In 2019 heeft de organisatie binnen het speerpunt zelfbeschikking budget toegekend gekregen voor het project ‘Vanuit het hart’. Tijdens de bijeenkomsten staat de dialoog tussen moeder en dochter centraal. Het doel is dat de moeders en dochters elkaar door de dialoogsessies beter leren kennen én begrijpen. De moeders krijgen meer inzicht in de behoeften en wensen van hun dochters, en de dochters krijgen op hun beurt inzicht in de dromen en de angsten die de moeders ervaren als het gaat om hun dochters. Bij de bijeenkomst die het SPE bezocht waren er zelfs drie generaties aanwezig, waardoor oma, moeder en dochter dichter tot elkaar konden komen.
Voorafgaand aan deze bijeenkomst hadden de deelnemers al een aantal bijeenkomsten bijgewoond. Deze bijeenkomsten richtten zich op de relatie en communicatie tussen moeder en dochter. Het rollenspel was daarin erg confronterend geweest. Zowel de moeders als de dochters waren zich vaak niet bewust van het gedrag dat ze vertoonden en hoe dit de ander kon raken. De eerdere bijeenkomsten hadden ervoor gezorgd dat de deelnemers al een stuk opener naar elkaar waren geworden.
De bijeenkomst stond deze keer in het teken van de behoefte aan autonomie (zelfstandigheid) binnen het gezin. De focus lag hierbij op de vrijheid om eigen keuzes te kunnen en mogen maken. GZ-psycholoog, Imane El Boujdaini, was gevraagd om de bijeenkomst te leiden. Hierdoor kon er in een veilige sfeer gesproken worden over gevoelige thema’s zoals religie, communicatie, opvoeding, ontwikkeling en autonomie. Als de emoties hoog opliepen was zij in staat om te benadrukken hoe goed het is om compassie, medeleven en verbinding te voelen met elkaar.
Imane begon de bijeenkomst met het stellen van een aantal vragen aan de moeders: Als je begint met de opvoeding van je dochter, wat is dan je doel? En hoe kan je dochter zich staande houden in de wereld? De deelnemers concludeerden dat het belangrijk is dat hun dochters de juiste en verstandige keuzes maken met als doel om gelukkig te worden. Imane vulde aan dat iedereen de volgende basisbehoeften nodig heeft: veiligheid en verbinding; autonomie; grenzen; zelfexpressie; spontaniteit en spel.
Door middel van een interactieve oefening werden de deelnemers aangemoedigd om na te denken over de eigen autonomie. Aan de hand van vijf blaadjes waarop de beschrijvingen stonden van verschillende gezinsvormen moesten ze kiezen uit wat voor gezin ze zelf kwamen. Hieronder is te zien waar de gezinnen voor staan.
Gezin 1: je krijgt de ruimte om fouten te maken
Gezin 2: je maakt besluiten in overleg met je moeder
Gezin 3: je hebt het gevoel dat je dingen niet goed genoeg doet
Gezin 4: je hebt hele beschermende ouders
Gezin 5: je krijgt veel verantwoordelijkheden op jonge leeftijd
Bij de bespreking van de keuzes ging het er emotioneel aan toe. Opvallend was dat de meeste dochters en moeders zich hadden verdeeld over gezin 4 en 5, die zich respectievelijk focusten op ‘het hebben van hele beschermende ouders’ en ‘het krijgen van veel verantwoordelijkheden op jonge leeftijd’. Beide gezinsomschrijvingen kunnen ervaren worden als bedreigingen voor de autonomie, aangezien de jonge vrouw hierdoor minder ruimte krijgt om zichzelf te ontwikkelen.
Vanuit de positie van de dochter werd er onder andere verteld over hoe benauwend het kan voelen om hele beschermende ouders om je heen te hebben. Hierdoor kan de dochter het gevoel krijgen dat ze moet oppassen met wat ze doet en dat ze niet haar eigen keuzes kan maken. Ook vanuit de moeders werd duidelijk dat hun beschermende gedrag of het toebedelen van veel verantwoordelijkheden aan hun dochters vaak voortkwam uit eigen ervaringen. Zij hadden vaak zelf op jonge leeftijd veel verantwoordelijkheden in hun schoot geworpen gekregen en dit – in sommige gevallen – onbewust én onbedoeld door gegeven aan hun eigen dochters.
Door deze oefening werden de moeders uitgedaagd om naar hun eigen gedrag te kijken. Vrijwel alle dochters gaven namelijk aan de voorkeur te hebben voor gezin 1, waarin je de ruimte krijgt om fouten te maken, met het idee om meer vrijheid en autonomie te ervaren. Vanuit de gespreksleider kwam naar voren dat patronen doorbroken kunnen worden als de moeders en dochters zich maar bewust zijn van hun eigen gedrag:
“Je wilt anders maar de patronen zijn er zo hard ingesleten. Iedereen wil gezin 1. Maar waar je ook staat; het is niet goed of fout. Je kunt een verschuiving maken naar andere kanten. Er zijn patronen die je kunt doorbreken.”
Stichting ProductieLab weet met deze bijeenkomsten een hele open sfeer te creëren, waarbij iedereen betrokken wordt. De organisatie is blij om te merken dat de vrouwen en meisjes die meedoen aan de bijeenkomsten emoties durven te tonen en steeds meer zelfvertrouwen krijgen. Hierdoor kunnen er open gesprekken over thema’s als opvoeding en autonomie plaats vinden. Dit soort bijeenkomsten bieden moeders en dochters de mogelijkheid om beter te kunnen praten over het maken van eigen beslissingen en keuzes.
